Specustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa wprowadziła do polskiego porządku prawnego szereg korzyści dla osób, które uciekając przed wojną przeniosły się z Ukrainy na terytorium Polski.
Jedną z podstawowych korzyści jest znaczące ułatwienie procedury legalizacji pobytu oraz umożliwienie obywatelom Ukrainy uzyskania numeru PESEL. Uzyskanie numeru PESEL pozwoli na realizację szeregu usług publicznych, które dostępne są dla obywateli Polski. Procedura uzyskania tego numeru jest odformalizowana, nie ma konieczności wykazywania podstawy prawnej dla jego posiadania. W celu ułatwienia dostępu do usług publicznych online przewiduje się, że wraz z nadaniem numeru PESEL obywatele Ukrainy będą mogli uzyskać profil zaufany. Numer PESEL i profil zaufany pozwolą obywatelom Ukrainy m. in. na korzystanie z opieki zdrowotnej, pomocy społecznej czy założenie firmy w Polsce.
Wniosek o PESEL (czyli symbol numeryczny, który jednoznacznie identyfikuje osobę fizyczną) może złożyć każdy, kto jesteś obywatelem Ukrainy lub jest obywatelem Ukrainy i ma Kartę Polaka, lub jest członkiem najbliższej rodziny obywatela Ukrainy, który ma Kartę Polaka, lub jest małżonkiem obywatela Ukrainy, ale nie ma obywatelstwa ukraińskiego oraz przybył w okresie od 24 lutego 2022 r. na terytorium Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi w twoim kraju. Wniosek o PESEL można złożyć w dowolnym urzędzie gminy na terytorium Rzeczypospolitej, bądź w jednym ze specjalnie przygotowanych do tego celu punktów mobilnych.
Wniosek należy jednak złożyć osobiście, w formie papierowej, opatrzyć własnoręcznym czytelnym podpisem. W imieniu osoby nieposiadającej zdolności do czynności prawnych lub posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych ubiegającej się o nadanie numeru PESEL wniosek składa jedno z rodziców, opiekun, kurator, opiekun tymczasowy lub osoba sprawująca faktyczną pieczę nad dzieckiem. Dziecko do 12 roku życia nie musi być obecne przy składaniu wniosku ‒ z wyjątkiem sytuacji, w której jego tożsamość będzie ustalana w oparciu o oświadczenie.
Składając wniosek o nadanie numeru PESEL należy również okazać dokument podróży, Kartę Polaka, bądź też inny dokument ze zdjęciem umożliwiający ustalenie tożsamości. Podczas składania wniosku zostaną pobrane odciski palców (nie pobiera się odcisków palców od osób, które nie ukończyły 12 lat). Składając wniosek należy również obowiązkowo przedstawić fotografię twarzy.
Po złożeniu wniosku organ gminy wydaje decyzję dot. nadania numeru PESEL, bądź odmowy jego nadania. Organ gminy może odmówić nadania numeru PESEL, gdy załączona do wniosku fotografia nie spełnia wymagań fotografii biometrycznej (czyli np. nie przedstawia całej głowy oraz górnej części barków, bądź osoba na zdjęciu ma nakrycie głowy lub okulary przeciwsłoneczne), jak również wtedy, gdy nie zostały pobrane od osoby odciski palców. Od decyzji organu gminy nie przysługuje odwołanie.
We Wrocławiu sprawę załatwić można w Urzędzie Miejskim. Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej Urzędu: https://bip.um.wroc.pl/artykul/376/58791/numer-pesel-dla-obywateli-ukrainy-pesel.