Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania wypowiedzenia. Poniżej omawiamy sytuacje, w których jest to możliwe.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika może nastąpić w przypadku:
- ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
- popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
- zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.
Pracodawca podejmuje decyzję w sprawie rozwiązania umowy po zasięgnięciu opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej (jeśli taka istnieje a pracownik jest jej członkiem), którą zawiadamia o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy. W razie zastrzeżeń co do zasadności rozwiązania umowy zakładowa organizacja związkowa wyraża swoją opinię niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni.
PRZYKŁADY CIĘŻKICH NARUSZEŃ OBOWIĄZKÓW PRACOWNICZYCH:
W Kodeksie pracy nie ma definicji „ciężkiego naruszenia”. Orzecznictwo sądów pokazuje, że ciężkie naruszenie musi dotyczyć podstawowego obowiązku pracownika. Oceniając sytuację powinniśmy uwzględnić winę pracownika oraz zagrożenie lub naruszenie interesów pracodawcy.
Wyróżniamy trzy elementy:
- bezprawność zachowania pracownika (naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego) – zarówno działanie jak i zaniechanie,
- naruszenie albo zagrożenie interesów pracodawcy,
- zawinienie obejmujące zarówno winę umyślną (celowe działanie), jak i rażące niedbalstwo.
Przykłady ciężkich naruszeń podstawowych obowiązków pracownika:
- stawienie się pracownika do pracy w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających,
- popełnienie przestępstwa w czasie trwania umowy (stwierdzone prawomocnym wyrokiem) lub oczywiste (przyłapany na gorącym uczynku),
- pracownik utracił ze swojej winy uprawnienia, które są konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku (np. prawo jazdy).
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika może nastąpić w przypadku:
- niezdolności do pracy pracownika wskutek choroby, która trwa:
- dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
- dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;
2. usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem – w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną – w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.
Pracodawca powinien w miarę możliwości ponownie zatrudnić pracownika, który w okresie 6 miesięcy od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, zgłosi swój powrót do pracy niezwłocznie po ustaniu tych przyczyn.
Co musi zawierać oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia?
Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia jest ważnym dokumentem, który podlega szczegółowemu badaniu przez Sąd Pracy w razie wniesienia odwołania przez pracownika, który nie zgodzi się z przyczyną rozwiązania umowy o pracę lub twierdzi, że rozwiązanie umowy nie spełnia wymogów formalnych.
Dla zachowania wymogów formalnych oświadczenia pracodawcy, konieczne jest zawarcie w nim:
- Przyczyny rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia,
- Pouczenia o możliwości wniesienia odwołania do sądu pracy (wskazanie Sądu, terminu),
- Miejscowości i daty,
- Danych pracodawcy i pracownika,
- Daty zawarcia umowy obowiązującej strony,
- Podpisu pracodawcy,
- Daty i podpisu odebrania przez pracownika (po jego wręczeniu).
A ponadto wymaga się:
- aby zostało dokonane w formie pisemnej,
- jeżeli pracownik należy do zakładowej organizacji związkowej, pracodawca o zamiarze rozwiązania umowy o pracę zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy.
Pracodawca może oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia:
- wręczyć pracownikowi osobiście,
- wręczyć pracownikowi przez osobę upoważnioną do działania w sprawach z zakresu prawa pracy (pracodawca musi udzielić odpowiednie pełnomocnictwo takiej osobie),
- wysłać pracownikowi pocztą, przesyłką poleconą za potwierdzeniem odbioru, na wskazany przez niego adres zamieszkania (pracodawca musi mieć potwierdzenie, kiedy pracownik odebrał przesyłkę, ponieważ stosunek pracy rozwiązuje się właśnie w tym dniu).
Zdarzają się takie sytuacje, że pracownik odmawia złożenia podpisu na oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. Zaleca się, aby pracodawca przewidujący sytuacje trudne (dla celów dowodowych w ewentualnym postępowaniu sądowych) podejmował próbę wręczenia oświadczenia w obecności świadka (np. kadrowej, drugiego członka zarządu itp.) a następnie bezpośrednio po zdarzeniu sporządził na ten temat notatkę.
Odmowa złożenia podpisu na oświadczeniu nie uprawnia pracodawcy do zatrzymania egzemplarza rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przeznaczonego dla pracownika.
Umowa ulega natychmiastowemu rozwiązaniu
- z dniem wręczenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia,
- z dniem odebrania przesyłki poleconej zawierającej oświadczenie – jeśli pracodawca wysłał je pocztą.
Roszczenia pracownika w przypadku niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia
W przypadku, gdy pracownik uważa, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia było niezgodne z prawem może domagać się w sądzie:
- przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach,
- odszkodowania.
Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.