USTRÓJ WSPÓLNOŚCI MAJĄTKOWEJ I ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA
Z dniem zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy małżonkami powstaje ustrój wspólności majątkowej. W czasie trwania małżeństwa, wszystkie (poza pewnymi wyjątkami) nabyte składniki majątkowe wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków. Ustanowienie rozdzielności majątkowej powoduje, że pomiędzy małżonkami przestaje funkcjonować ustrój wspólności majątkowej tj.:
- wszystko co małżonkowie nabędą po ustaniu rozdzielności zaliczane jest na poczet ich majątków odrębnych,
- zmieniają się zasady odpowiedzialności za zobowiązania – każdy z małżonków odpowiada wyłącznie za swoje zobowiązania.
ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA MOŻE POWSTAĆ NA KILKA SPOSOBÓW:
- z dniem podpisania umowy o rozdzielności majątkowej, tzw. intercyzy.
małżonkowie podejmują taką decyzję we wspólnym porozumieniu,
umowę sporządza się u notariusza – wymagane jest dla ważności umowy zachowanie formy aktu notarialnego,
umowa może zostać podpisana zarówno przed zawarciem małżeństwa, jak i w czasie jego trwania,
- z dniem prawomocnego orzeczenia rozwodu lub separacji pomiędzy małżonkami,
- z dniem wskazanym w orzeczeniu sądu orzekającym o rozdzielności majątkowej (inne postępowanie niż o rozwód czy separację).
USTANOWIENIE ROZDZIELNOŚCI Z DATĄ WSTECZNĄ
Ustawodawca przewidział prawem możliwość ustanowienia rozdzielności z datą wsteczną. Nie można jednak czynności tej dokonać przed notariuszem. W przypadku braku zgody jednego z małżonka lub chęci uzyskania rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, każdy z małżonków może żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej jedynie przez sąd.
KIEDY MOŻNA SIĘ DOMAGAĆ ROZDZIELNOŚCI Z DATĄ WSTECZNĄ
Wyjaśnić należy, że rozdzielność majątkowa z datą wsteczną to instytucja prawna o charakterze wyjątkowym. Jak zostało wcześniej wskazane o ustanowieniu rozdzielności może orzec tylko sąd i to z ważnych powodów, i w wyjątkowych przypadkach. Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie definiują „ważnych powodów”. Na przestrzeni lat natomiast ukształtowało się orzecznictwo sądów, z którego za ważne powody należy rozumieć “wytworzenie sytuacji pociągających za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków lub całej rodziny”. Ważne jest, że powody te musiały istnieć w dacie, w której małżonek domaga się rozdzielności z datą wsteczną.
PRZYKŁADY WAŻNYCH POWODÓW:
trwonienie wspólnego majątku przez jednego małżonka,
alkoholizm, uzależnienie od środków odurzających,
uzależnienie od hazardu,
powodowanie uszczerbku w majątku wspólnym,
hulaszczy tryb życia,
rażąco niegospodarne działanie mające wpływ na losy współmałżonka i rodziny,
zaciąganie długów, które mogą być egzekwowane z majątku wspólnego,
nieprzyczynianie się do powiększenia majątku wspólnego przez uchylanie się od pracy,
zatrzymanie majątku wspólnego dla siebie,
niedopuszczanie drugiego współmałżonka do korzystania z majątku wspólnego,
separacja faktyczna, która uniemożliwia współdziałanie małżonków w zarządzaniu majątkiem wspólnym.
KTO MOŻE ZŁOŻYĆ POZEW I GDZIE NALEŻY GO ZŁOŻYĆ
Pozew o ustanowienie rozdzielności z datą wsteczną mogą złożyć:
- każdy z małżonków,
- wierzyciel, jeśli uprawdopodobni, że jego wierzytelność stwierdzona tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego,
- prokurator (jedynie na rzecz konkretnie wskazanego małżonka).
Pozew o ustanowienie rozdzielności z datą wsteczną należy złożyć: do
- sądu rejonowego właściwego ze względu na ostatnie wspólne miejsce zamieszkania małżonków (o ile jeden z nich jeszcze tam zamieszkuje), w przypadku braku takiej sytuacji:
- sądu rejonowego miejsca zamieszkania pozwanego (drugiego małżonka).
ZNIESIENIE WSPÓLNOŚCI MAJĄTKOWEJ RÓWNIEŻ WOBEC OSÓB TRZECICH
Ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami z datą wsteczną przez sąd jest również skuteczne wobec osób trzecich. Po zniesieniu wspólności majątkowej przez sąd, skierowanie egzekucji przeciwko małżonkowi dłużnika nie jest możliwe. Nawet jeżeli zobowiązania finansowe zostały zaciągnięte za zgodą drugiego małżonka, egzekucja wierzytelności będzie w takim wypadku ograniczona jedynie do majątku osobistego dłużnika oraz składników majątkowych majątku wspólnego, które weszły do niego przed dniem oznaczonym w wyroku.
KIEDY NIE MOŻNA ŻĄDAĆ USTANOWIENIA ROZDZIELNOŚCI Z DATĄ WSTECZNĄ
- po prawomocnym orzeczeniu rozwodu lub unieważnieniu małżeństwa,
- po śmierci jednego z małżonków.
Istotne, roszczenie o ustanowienie rozdzielności z datą wsteczną można złożyć w trakcie trwania postępowania o rozwód.
ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA A DZIEDZICZENIE
Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd oraz podpisanie intercyzy (małżeństwo dalej trwa) nie powoduje wyłączenia od dziedziczenia po sobie małżonków. Małżonkowie w dalszym ciągu po sobie dziedziczą, jednak zmianie ulega skład dziedziczonego majątku. Nie dziedziczą oni z połowy majątku wspólnego małżeńskiego, a z
całości majątku osobistego zmarłego małżonka. Dokumentem, na podstawie którego możemy wyłączyć małżonka od dziedziczenia jest testament.