Globalizacja umożliwia łatwiejsze poznawanie ludzi innych narodowości oraz wchodzenie z nimi w relacje romantyczne. Mogą one kończyć się zarówno małżeństwem jak i rozwodem lub powstaniem innych zobowiązań. Odmienne obywatelstwa lub miejsca zamieszkania mogą powodować problemy nie tylko związane z egzekucją powstałych roszczeń, ale w pierwszej kolejności określeniem prawa właściwego i stosowanego w danej sytuacji.
Kwestię roszczeń alimentacyjnych w sprawach, które mają charakter międzynarodowy uregulowała polska ustawa z 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe. Na zasadzie odesłań do innych aktów prawnych kieruje ona do protokołu haskiego z 23 listopada 2007 roku o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych. Określa on prawo właściwe dla zobowiązań alimentacyjnych wynikających ze stosunku rodzinnego, pokrewieństwa w linii prostej, małżeństwa lub powinowactwa, w tym zobowiązań alimentacyjnych wobec dziecka niezależnie od stanu cywilnego rodziców.
Wspomniany protokół haski znajduje powszechne zastosowanie. Oznacza to, że stosuje się go również w sytuacjach, gdy prawem właściwym będzie prawo państwa, które nie jest stroną protokołu.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że w Protokole Haskim wyrażono podstawową zasadę dotyczącą tego, jakie prawo będzie właściwe dla zobowiązań alimentacyjnych. Według tego schematu zobowiązania alimentacyjne podlegają prawu państwa, w którym wierzyciel (osoba otrzymująca alimenty) ma zwykłe miejsce pobytu, chyba że niniejszy protokół stanowi inaczej. W przypadku zmiany zwykłego miejsca pobytu wierzyciela prawo państwa, w którym wierzyciel ma nowe zwykłe miejsce pobytu, stosuje się od momentu tej zmiany.
Od reguły tej istnieją jednak wyjątki:
- Jeśli bowiem wierzyciel nie może na mocy prawa właściwego dla swojego miejsca pobytu, otrzymać świadczeń alimentacyjnych od dłużnika (osoby płacącej alimenty), stosuje się prawo miejsca siedziby sądu. Jeśli wierzyciel wytoczył powództwo przed właściwym organem państwa, w którym dłużnik ma zwykłe miejsce pobytu, stosuje się prawo miejsca siedziby sądu.
- Jeśli wierzyciel nie może otrzymać świadczeń alimentacyjnych w na mocy prawa, stosowanego w obydwu powyższych przypadkach stosuje się prawo państwa ich wspólnego obywatelstwa, jeśli takie posiadają.
- Wyznaczenie prawa właściwego może też nastąpić w drodze umowy sporządzonej przez obie strony. Niezbędna w tym celu jest taka forma sporządzenia umowy, żeby informacje w niej zawarte były stale dostępne i można się było do nich odwołać. Takim prawem właściwym może stać się (poniższe warunki muszą być spełnione w momencie wyznaczenia wyznaczania prawa):
- prawo państwa, którego obywatelem jest jedna ze stron,
- prawo państwa, w którym jedna ze stron ma zwykłe miejsce pobytu,
- prawo, które strony wyznaczyły jako właściwe do ich ustroju majątkowego,
- prawo wyznaczone przez strony jako właściwe lub prawo faktycznie stosowane w przypadku ich rozwodu lub separacji prawnej.
Prawo właściwe, wyznaczone na mocy protokołu lub umowy stron będzie określać wiele istotnych kwestii takich jak: czy wierzyciel może żądać świadczeń alimentacyjnych i w jakim zakresie; podstawę obliczania wysokości świadczeń, kto może rozpocząć postępowanie dotyczące świadczeń itp.
Ustalenie prawa właściwego przy sprawach o charakterze międzynarodowym staje się więc podstawą działania.