Nakaz zapłaty to wyrok sądu, w którym sąd zasądza od dłużnika na rzecz wierzyciela daną kwotę pieniężną. Specyficznym i szczególnym rodzajem nakazu zapłaty jest nakaz zapłaty wydany w Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym (w skrócie: EPU), o którym mowa będzie w niniejszym wpisie.
Elektroniczne Postępowanie Upominawcze to bardzo uproszczone sądowe postępowanie cywilne, które prowadzone jest tylko i wyłącznie przez jeden sąd w Polsce – VI Wydział Cywilny Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie. Jego specyfiką jest to, że znaczna jego część prowadzona jest tylko i wyłącznie w sposób elektroniczny. Odbierając tradycyjny nakaz zapłaty, czy to wydany w postępowaniu upominawczym, czy też nakazowym, wraz z nakazem zapłaty otrzymujemy pozew wraz z zestawem papierowych załączników do pozwu. W większości przypadków są tam takie dokumenty jak m. in. pisemna umowa, faktura VAT oraz wezwanie do zapłaty. Odbierając nakaz zapłaty w EPU otrzymujemy jedynie nakaz zapłaty oraz pozew. Do pozwu nie są załączone jakiekolwiek papierowe dokumenty, choć w treści pozwu są one wskazane jako dowody! Dlaczego? Dlatego, że taka jest właśnie specyfika EPU. Wierzyciel może złożyć pozew jedynie poprzez stronę www.e-sad.gov.pl, wypełniając specjalny elektroniczny formularz. W formularz jedynie wskazuje oraz opisuje się posiadane dowody, takie jak umowa czy też faktura VAT. Wierzyciel nie musi przedkładać sądowi nawet skanu posiadanych dokumentów, wystarczy jego oświadczenie, że takowe posiada. Sam pozew podpisywany jest podpisem elektronicznym. Następnie, jeżeli sąd w Lublinie wyda nakaz zapłaty, to doręcza dłużnikowi ten nakaz zapłaty wraz z pozwem pocztą tradycyjną.
Złożenie pozwu w EPU jest oczywiście bardzo korzystne dla wierzyciela, gdyż jest prostsze i mniej sformalizowane, niż w postępowaniu tradycyjnym (brak konieczności załączania dokumentów, a przede wszystkim również znacznie tańsze (1/5 tradycyjnej opłaty od pozwu). Jednakże EPU stanowi równocześnie spore zagrożenie dla dłużnika, gdyż nie może on się zapoznać z treścią wskazywanych w pozwie dokumentów, jeśli ich nie posiada (bo np. wyrzucił lub zgubił umowę z wierzycielem). Ponadto brak konieczności załączania dokumentów do pozwu daje niestety wierzycielowi możliwość ukrywania bądź przeinaczania pewnych faktów, a nawet zakłamywania rzeczywistości. Sąd nie widząc dokumentów nie jest bowiem w stanie zweryfikować, czy wierzyciel pisze w pozwie prawdę.
Na szczęście dłużnik dysponuje orężem w postaci sprzeciwu od nakazu zapłaty. Po odebraniu nakazu zapłaty dłużnik ma 14 dni na złożenie do Sądu w Lublinie sprzeciwu od nakazu zapłaty. Sprzeciw nie podlega jakimkolwiek opłatom. Złożenie sprzeciwu w 14 dniowym terminie powoduje uchylenie przez sąd nakazu zapłaty oraz umorzenie postępowania. Wierzyciel, chcąc dalej dochodzić swojego roszczenia, musi wtedy złożyć pozew w tradycyjnej, papierowej formie do właściwego sądu. Dłużnik otrzyma zatem następnie pozew
z papierowymi załącznikami, co pozwoli dłużnikowi na zweryfikowanie wszystkich twierdzeń wierzyciela. Co istotne, sprzeciw w Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym jest bardzo odformalizowany, wystarczy przesłanie do sądu bardzo prostego i krótkiego pisma, z którego wynika kwestionowanie obowiązku zapłaty w jakiejkolwiek części. W praktyce sąd w Lublinie uchyla nakaz zapłaty i umarza postępowanie nawet wtedy, gdy dłużnik wniesie do niego pismo z prośbą o rozłożenie roszczenia na raty!
Istotną cechą EPU jest również tzw. fikcja doręczenia. Jeśli bowiem dłużnik nie odbierze z
poczty nakazu zapłaty z Sądu Rejonowego Lublin-Zachód, a podany przez wierzyciela adres
dłużnika jest zgodny z bazą PESEL, tj. stanowi miejsce zameldowania dłużnika, to po upływie
terminu drugiego awizo uznaje się, że nakaz zapłaty został odebrany. Wierzyciel w niedługim
czasie uzyska zatem klauzulę wykonalności nakazu zapłaty i skieruje sprawę do egzekucji
komorniczej. Jest to oczywiście niekorzystne dla dłużnika, a także stanowi istotną różnicę w
stosunku do tradycyjnego postępowania cywilnego, gdzie tzw. fikcja doręczenia nie
obowiązuje od 7 listopada 2019 r.