Stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej

Po upływie terminu do wniesienia odwołania, jeśli nie zostanie on przywrócony, nie ma już możliwości do skorzystania z tego środka zaskarżenia. W pewnych sytuacjach jednak taka decyzja może zostać wzruszona. Między innymi w takim przypadku skorzystać można z instytucji stwierdzenia nieważności decyzji.

W przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego zostało jasno określone, jakich sytuacji to dotyczy.
Przytoczyć należy art. 156 k.p.a.:

§ 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:
1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości;
2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;
3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco;
4) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie;
5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;
6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;
7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

§ 2.8) Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.

Podkreślić trzeba, że za rażące naruszenie prawa nie można uznać każdego naruszenia prawa. W szczególności nie można uznać, że nastąpiło rażące naruszenie prawa, jeśli organ zastosował daną wykładnię określonego przepisu, która następnie została zmieniona.

Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji w przypadkach wymienionych w art. 156 jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze – ten organ – art. 157 k.p.a.

W sprawie stwierdzenia nieważności właściwy organ orzeka w formie decyzji. Jeśli zaś nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek okoliczności, o których mowa w art. 156 § 2, organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji.

Podsumowując, w polskiej procedurze administracyjnej istnieje możliwość stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej. Jednakże jest to jeden z tak zwanych trybów nadzwyczajnych zaskarżenia decyzji, właściwy organ stwierdzi nieważność decyzji tylko w jasno określonych przypadkach.