Rosyjska agresja przeciwko Ukrainie spowodowała masową migrację setek tysięcy obywateli tego państwa na terytorium Polski. Konieczne zatem stało się zapewnienie przez Polskę wsparcia materialnego oraz organizacyjnego Ukraińcom, którzy wjechali na terytorium RP w związku z toczącymi się w ich kraju działaniami wojennymi.
W sobotę 12 marca 2022 r. Prezydent RP podpisał ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Nowe rozwiązania weszły w życie, co do zasady, 12 marca 2022 r. i obowiązują z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 r. ogo obejmuje ustawa? W art. 1 specustawa określa szczególne zasady zalegalizowania pobytu obywateli Ukrainy, ale dotyczy to tych, którzy przybyli na terytorium Polski z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Jakie korzyści daje Ukraińcom specustawa?
Jeśli objęci ustawom Ukraińcy chcą pozostać w Polsce, to ich pobyt będzie uznany za legalny przez okres 18 miesięcy, licząc od dnia 24 lutego br. Po upływie 9 miesięcy ci, których pobyt uznano za legalny, mogą ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy na okres 3 lat. W celu zalegalizowania pobytu należy złożyć wniosek w terminie 60 dni od dnia wjazdu na terytorium RP (wnioski można składać w dowolnym urzędzie gminy).
Ustawa zakłada nadanie obywatelom Ukrainy numeru PESEL. Pozwoli to na realizację szeregu usług publicznych na rzecz tych osób. Przewidziano specjalny tryb uzyskania numeru PESEL, na wniosek zawierający katalog podstawowych danych. Jest odformalizowana procedura umożliwiająca uzyskanie numeru PESEL bez konieczności wykazywania podstawy prawnej dla jego posiadania.
Poza uproszczeniem procedury legalizacji pobytu oraz uzyskania numeru PESEL, specustawa przyznaje obywatelom Ukrainy dostęp do świadczenia 500 plus dla dzieci oraz pakietu świadczeń socjalnych (m. in. 300,00 zł na osobę jednorazowego wsparcia oraz 300,00 zł wyprawki na dziecko), a ponadto zakłada też ułatwienia w zatrudnieniu. Zagwarantowany został dostęp obywatelom Ukrainy do polskiego rynku pracy. Aby skorzystać z tego rozwiązania, pracodawca będzie musiał w ciągu 14 dni powiadomić za pośrednictwem portalu praca.gov.pl właściwy urząd pracy o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Obywatele Ukrainy będą mogli również skorzystać z usług rynku pracy w postaci m.in. pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego oraz szkoleń – na takich samych zasadach, jak obywatele polscy. Obywatele Ukrainy będą mogli również podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Polski na takich samych zasadach jak obywatele polscy, pod warunkiem uzyskania numeru PESEL.
Każdy obywatel Ukrainy legalnie przebywający w Polsce ma zagwarantowany dostęp do publicznego systemu ochrony zdrowia, na tych samych zasadach, co obywatele polscy. Narodowy Fundusz Zdrowia zapłaci za każde świadczenie medyczne dla obywatela Ukrainy w publicznej służbie zdrowia.